به گزارش خبرنگار پایگاه خبری ندای کوردستان؛ این پدیده در یک روز گرم تابستانی اتفاق میافتد، زمانی که نور خورشید برای ساعتها زمین را گرم کرده است.
هوای گرم و مرطوبی که بالاتر از سطح زمین وجود دارد، نسبت به هوای سرد و خشک، تراکم بیشتری دارد که این امر منجر به بارش باران میشود. وقتی هوای گرم و مرطوب بالاتر میرود، بخار آب موجود در آن شروع به سرد شدن کرده و تبدیل به قطرات آب متراکم میشود که باعث شکلگیری یک ابر و آزادسازی گرما میشود. با بالا رفتن هوای گرم، جریانی قدرتمند ایجاد میشود.
طی ۳۰ دقیقه ابرهای رعد و برقی شکل میگیرند و به ارتفاعات ۱۰ کیلومتر میرسند. بالاتر از این ارتفاع، دما با افزایش ارتفاع کاهش نمییابد، این امر بدین معناست که جرم در حال افزایش هوا دیگر به سمت بالا شناور نیست. درعوض گسترش مییابد و سندانی شکل میشود که امری معمول در ابرهای طوفانی است
.با متراکم شدن بخار آب در داخل ابر، قطرات آب با هم ادغام شده و بزرگ میشوند. در این حین ذرات یخ نیز در قسمت بالایی و بسیار سرد ابر شکل میگیرند. وقتی قطرات آب و ذرات یخ به اندازه کافی سنگین شوند، بارش باران یا تگرگ شروع میشود. به دنبال ریزش باران یا تگرگ، جریانی از هوای سرد به سوی پایین روانه شده و گسترش مییابد. این امر بادهای قوی در سطح زمین ایجاد میکند و دما را نیز کاهش میدهد.
در همین حال برخورد بین بلورهای یخ و قطرات آب در داخل ابر باعث خارج شدن الکترونها را از آب و انتقال آنها به ذرات بزرگتر یخ میشود. بدین ترتیب ذرات سنگینتر با بار منفی به قسمت پایینی ابر رفته و ذرات سبکتر با بار مثبت نیز به قسمت بالایی ابر میروند. در این حالت قسمت بالایی و پایینی ابر بارهای مخالف دارند که این امر منجر به ایجاد ولتاژ (اختلاف پتانسیل) میشود. اگر این ولتاژ به اندازه کافی بالا باشد پدیده رعد و برق درون ابر اتفاق میافتد.
اقدامات حفاظتی و مراقبتی قبل وقوع طوفان
شاخههای پوسیده و خشکیده درختان را قطع کنید؛ زیرا در جریان طوفان شدید سقوط کرده و موجب آسیب و خسارت خواهند شد.
باید قانون ایمنی ۳۰ و۳۰ را به هنگام وقوع آذرخش به خاطر داشت: اگر بعد از مشاهده برق تا شنیدن صدای رعد نتوان تا عدد ۳۰ شمرد باید فورا به داخل خانه رفت. اگر از شنیدن صدای آخرین رعد ۳۰ دقیقه بگذرد، میتوان از خانه بیرون آمد.
رفتار ما در زمان وقوع طوفان و رعدو برق
انجام کارهای بیرون از خانه را بهتر است به تعویق انداخت.
باید به داخل خانه یا خودرویی که سقف محکمی دارد، پناه برد. هر چند که در صورت اصابت برق به خودرو ممکن است دچار آسیب شویم، اما در هر حال داخل خودرو از فضای باز امنتر است.
پوشیدن کفش یا لباس از جنس پلاستیک در مقابل آذرخش هیچگونه ایمنی به همراه ندارد؛ اما چارچوب فلزی یک خودرو (به شرط عدم تماس) میتواند ایمنی بیشتری داشته باشد.
اشیای خارج از خانه را باید محکم کرد؛ زیرا ممکن است در برابر باد به اطراف پرتاب شده و موجب آسیب شوند.
پنجرهها و درهای خارجی ساختمان باید مسدود شوند، پردهها کشیده و سوراخهای موجود در خانه بسته شوند.
از رفتن به حمام و دوش گرفتن خوداری شود.
از تلفن ثابت فقط برای موارد اضطراری استفاده شود؛ استفاده از تلفنهای بیسیم و موبایل منعی ندارد.
تمامی وسایل برقی موجود در خانه را از برق کشید.
باید از انجام موارد زیر خودداری کرد:
رفتن به زیر تک در خت بلندی در فضای باز
رفتن به نقاط مرتفع در فضای باز ساحل دریا و سوار شدن بر قایق در آب
سوار شدن بر تراکتور، ماشین آلات کشاورزی و موتورسیکلت
اگر کسی در جایی است احساس می کند موهایش سیخ شده (به دلیل نزدیکی به برق )باید فورا چمباتمه بزند دستها را روی گوش قرار داده و سر را در میان زانوها بگذارد. تا آنجا که امکان دارد، باید اندازه بدن را کوچک کرده و سطح تماس را با زمین به حداقل برساند؛ به هیچ وجه نباید روی زمین دراز بکشد.
یادداشت بهمن کریمی کارشناس ارشد آب و هواشناسی